In CC Westrand in Dilbeek kan je deze maand de familiefilm The Boy and the Heron zien. De animatiefilm gaat over het jongetje Mahito dat zijn moeder verliest tijdens een brand in een ziekenhuis in Tokyo. Zijn vader hertrouwt en verhuist naar het platteland, op de vlucht voor de destructie van de Tweede Wereldoorlog. Mahito aardt moeilijk op de nieuwe plek, maar samen met een curieus pratende reiger belandt hij in een wondere wereld vol vreemde figuren en avonturen die hem afschrikken en troosten tegelijk.

Deze coming of age-film bevat autobiografische elementen uit het leven van zijn maker, de legendarische Hayao Miyazaki, die in 1941 werd geboren en zelf een kind was dat tijdens de Tweede Wereldoorlog vaak moest verhuizen.

Billie Eilish

Later, in de jaren 1960, raakte Miyazaki in de ban van anime. Dat is de Japanse verbastering en afkorting van het Engelse animation(film). Na samenwerkingen met andere makers en producenten maakte hij in 1984 zijn eerste eigen animatiefilm Nausicaä of the Valley of the Wind. Het jaar nadien richtte hij met regisseur Isao Takahata en producer Toshio Suzuki in Tokyo Studio Ghibli op. Tal van filmsuccessen zouden volgen. Porco Rosso, Princess Mononoke, en in 2001 de grote doorbraak met Spirited Away. Dat sprookje over het jonge meisje Chihiro dat verdwaalt in een wereld vol magische wezens werd de meest bezochte Japanse film ooit. In 2003 won hij een Oscar als beste animatiefilm en een Gouden Beer in Berlijn. Zangeres Billie Eilish maakte twintig jaar later een nummer dat naar Chihiro is genoemd.

Na Spirited Away maakte Miyazaki nog Howl’s Moving Castle, Ponyo en The Wind Rises, maar The Boy and the Heron was er bijna niet geweest. Miyazaki, die ondertussen 84 is, had in 2013 namelijk voor de zoveelste keer zijn creatieve pensioen aangekondigd. Een voornemen waar hij zich gelukkig niet aan hield, want met The Boy and the Heron won hij opnieuw een Oscar voor beste animatiefilm. Ook deze film is net als de meeste van Miyazaki’s films helemaal met de hand getekend. De regisseur staat dan ook bekend als een traditionalist die aandacht heeft voor wat misschien onterecht verloren gaat door de vooruitgang.

Heldinnen

De films van Miyazaki zijn emotionele rollercoasters. Ze gaan over jong zijn en ouder worden, over leven en dood, over vriendschap en familiebanden, over de verhouding tussen mens en natuur, over verwondering en verbeelding. De films zijn zowel lieflijk en ontroerend als angstaanjagend. Dat ze zo geliefd zijn, heeft veel te maken met de mogelijkheid om zich te identificeren met de sterke hoofdpersonages. Dat zijn bij Miyazaki vaak meisjes.

De verregaande fantasiewerelden die Studio Ghibli oproept, met zijn vele rare creaturen en monsters, staan de herkenbaar heid trouwens niet in de weg. Net zoals de bekende Japanse schrijver Haruki Murakami, heeft Miyazaki opvallend veel oog en tijd voor het dagelijkse leven en de routinehandelingen van de personages, waardoor die realiteit scherper afsteekt tegen de magische verschijnselen die de realiteit binnendringen.

Het onderscheid tussen goed en kwaad is bij Miyazaki helemaal niet zo helder als in de soms moraliserende sprookjes van Disney. En Miyazaki is ook niet betuttelend. Hij beschermt de jonge toeschouwers niet voor overweldigende of verwarrende indrukken, maar geeft hen net als zijn personages het vertrouwen dat ze hun plan zullen kunnen trekken. Ook wat betreft het volgen van het verhaal, dat net zoals het leven nogal bochtig kan zijn. Studio Ghibli volgt geen vaste stramienen of scenariovoorschriften. De films ontstaan eerder vanuit de beelden, wat ze alleen maar intrigerender maakt. Alsof je als kijker een droom beleeft die je je nadien nog lang herinnert.

Ghibli Park

Ondertussen maakt Miyazaki geen langspeelfilms meer. De laatste jaren legde Studio Ghibli wel een bijzondere openheid aan de dag. Zo werd de Nederlander Dudok de Wit, na zijn Oscarwinnende kortfilm Father and Daughter, de eerste buitenlander die er een langspeelfilm mocht maken: het ook succesvolle The Red Turtle. Tijdens de lockdown legde producer en medeoprichter van Studio Ghibli, Toshio Suzuki, uit hoe je zelf het monster Totoro uit het meesterwerk My neighbor Totoro kan tekenen.

En nog een vergelijking met Disney: in Japan is er ook een Ghibli Museum en een Ghibli Park, waar de bezoekers ondergedompeld worden in de wereld die ze kennen uit de films. Die zijn nu trouwens te zien op Netflix, dat de rechten verwierf nadat Disney van Netflix wegtrok om een eigen streamingdienst op te richten.

WO – 16 APR – 14.00
The Boy and the Heron (+9j)
familiefilm
Dilbeek, CC Westrand, 02 466 20 30