Pieter Moens is doctor in de politieke wetenschappen en beleidsmedewerker onderzoek en evaluatie bij het Agentschap Binnenlands Bestuur. Met de studie De Vlaamse Rand in cijfers 2025 werpt hij een licht op de demografie van de negentien randgemeenten. Een lijvig document waarmee het beleid aan de slag kan. We leggen hem vijf opvallende vaststellingen voor uit het rapport.

1. De Rand groeit

In 2024 woonden er 459.425 inwoners in de Rand, dat is een stijging van 10% in evenveel jaar tijd. De bevolkingstoename concentreert zich in Drogenbos (16,7%) en de noordoostelijk gelegen gemeenten als Wemmel (16,6%), Machelen (16,2%), Vilvoorde (13,4%) en Zaventem (13,2%). In andere faciliteitengemeenten ligt de bevolkingsgroei lager.

‘Die concentratie in de gemeenten ten noordoosten en zuidwesten van Brussel is de rode draad doorheen heel de studie’, stelt Moens vast. ‘Ook de internationalisering en de verjonging laten zich hier het sterkst voelen. De bevolkingsgroei zorgt logischerwijs voor een druk op de woningmarkt. De densiteit van de woningen gaat omhoog, want al die mensen die in de Rand komen wonen hebben een plek nodig.’

‘Tegelijk zien we iets gek: ondanks de grotere bevolkingsgroei stijgt het woningaanbod minder sterk dan in de rest van Vlaanderen. Hoe komt dit? In Vlaanderen zien we een tendens naar gezinsverdunning door vergrijzing en kleinere gezinnen. In de Rand gebeurt dat niet; de gezinnen zijn er groter en de vergrijzing is er minder afgetekend omdat oudere mensen vaker wegtrekken. Dus huizen en appartementen waar tot voor kort een ouder koppel of een alleenstaande woonden, worden vaak ingenomen door gezinnen met meerdere kinderen. Een specifiek fenomeen voor de Rand.’

2. De Rand blijft groeien

Volgens de bevolkingsprojecties zou de bevolking in de Vlaamse Rand tussen 2024 en 2035 met nog 8,5% groeien. Ter vergelijking: de bevolking van Vlaanderen zou groeien met 5,3%, in Brussel zou de bevolking stagneren.

‘Je moet deze cijfers nuanceren, een prognose is geen exacte voorspelling. De Rand zal niet plots stoppen met groeien, maar het verleden leert dat prognoses vaak een onderschatting bleken van de bevolkingstoename. Een bevolkingsgroei is een maatschappelijke evolutie en mensen reageren op de veranderende maatschappelijke context. Je weet dus nooit zeker hoe de groei zal evolueren.’

3. De Rand beweegt

De instroom én de uitstroom van inwoners ligt hoger dan elders in Vlaanderen. De Vlaamse Rand telt 76 inkomende verhuisbewegingen per 1.000 inwoners, Vlaanderen 60, Brussel 118.

‘De inwijking komt voornamelijk uit Brussel. Liefst 48% van de inwijkelingen komt uit Brussel. Het migratiesaldo is positief; er zijn veel meer mensen die van Brussel naar de Rand trekken dan dat er mensen van de Rand naar Brussel trekken. De verhouding met Vlaanderen is omgekeerd: er vertrekken meer mensen uit de Rand naar de rest van Vlaanderen dan andersom.’

‘Deze dubbele beweging zorgt voor meer internationalisering, omdat er vooral mensen met buitenlandse herkomst uit Brussel naar de Rand verhuizen. Wat is hun motivatie? Mobiliteit, woonaanbod, veiligheid en leefomgeving zijn factoren waarvoor mensen van Brussel naar de Rand verhuizen. Zeker jonge gezinnen. Het zijn grote structurele zaken die ik niet meteen fundamenteel zie veranderen.’

4. De Rand internationaliseert

De helft van alle randbewoners heeft nu een buitenlandse herkomst. Twintig jaar geleden was dat een kwart. Enkel Brussel scoort nog hoger.

‘Nergens in Vlaanderen gaat de internationalisering zo snel en op zo’n grote schaal. Ook niet in Gent of Antwerpen, of de randgebieden van die steden. Wat maakt de Vlaamse Rand anders? De aanwezigheid van Brussel. Er is geen andere stad in ons land die zo internationaal is, waar zo’n instroom is, waar je zo’n grote sociale uitdagingen hebt. Dat maakt de uitstroom ook anders dan elders.’

‘Je krijgt dus enerzijds een sterke instroom uit Brussel van gezinnen met een buitenlandse herkomst en anderzijds zie je dat de Belgische bevolking wegtrekt richting de rest van Vlaanderen.’

5. De Rand verjongt

Een kwart van de bevolking in de Rand is jonger dan 20 jaar. Dat is nergens in Vlaanderen zo hoog, ook niet in Brussel.

‘Die verjonging ziet de Vlaams minister van de Vlaamse Rand als een opportuniteit, blijkt uit een antwoord dat hij gaf in het Vlaams parlement. Zo ziet hij het onderwijs in de Rand als een krachtige hefboom om recente inwijkelingen het Nederlands bij te brengen en te integreren.’

Maar hoe lang kunnen die kinderen van nu zelf in de Rand blijven wonen? ‘Hoe hoger de prijzen in een gemeente, hoe kleiner de kans dat twintigers er blijven wonen. Dat is gewoon een vaststelling. Ook deze groep van jonge randbewoners zal op termijn uitwijken.’