Wat zullen deze verkiezingen opleveren voor de Vlaamse Rand? We schetsen de uitdagingen van de regio voor de nieuwe Vlaamse en federale regering aan de hand van het memorandum van het Toekomstforum Halle-­Vilvoorde. Dit forum ging in februari 2015 van start op initiatief van de 35 burgemeesters van dit arrondissement. We vroegen ook Filip De Maesschalck, onderzoeker aan het Steunpunt Data & Analyse van de provincie Vlaams-Brabant, om commentaar op de eisenbundel van het Toekomstforum.

VERKIEZINGEN

Naast CD&V, Groen, N­VA, Open VLD, SP.A, PVDA en Vlaams Belang kan je in onze provincie ook stemmen voor twee nieuwe partijen. PRO, dat zowel een Vlaamse als een federale lijst indient, omvat dertien lokale groepen, waarvan sommigen bij de gemeenteraadsverkiezingen opvallend goede resultaten boekten (24,4% voor PRO Merchtem). Aan de Vlaamse verkiezingen participeren ook de dierenpartij DierAnimal en de Franstalige eenheidslijst UF. Voor de federale verkiezingen heeft ook het Franstalige Défi een lijst ingediend. Door het BHV­-akkoord van 2012 hebben de inwoners van de faciliteitengemeenten de keuze om te stemmen voor een Vlaams­-Brabantse lijst of een Brusselse lijst. 

Wat de Kamer betreft nemen de grote kanonnen onder de lijsstrekkers Koen Geens (CD&V), Maggie De Block (Open VLD), Theo Francken (N­VA) het op tegen Jessika Soors (Groen), Karin Jiroflée (SP.A), Bea Knaepen (PVDA), Dries Van Langenhove (VB) en Leen Servranckx (PRO). Op de Vlaamse lijsten staan onder meer Gwendolyn Rutten (Open VLD), Ben Weyts (N­VA), Bruno Tobback (SP.A), Peter Van Rompuy (CD&V), An Moerenhout (Groen), Sander Vandecapelle (PVDA), Klaas Slootmans (VB), Joris Verspecht (PRO), Luk Ferdinand (DierAnimal) en Nicolas Kuczynski (UF).

Bij de verkiezingen van 2014 haalde N­VA voor de Kamer in Vlaams-­Brabant 28,3%, wat 5 zetels opleverde. Open VLD werd tweede grootste met 25,05% (4 zetels), gevolgd door CD&V met 16,5% (3 zetels), SP.A 11,9% (2 zetels) en Groen 8,7% (1 zetel). Grote winnaar voor de Kamerverkiezingen in onze provincie was in 2014 Open VLD (het ‘Maggie De Blockeffect’), dat in vergelijking met de verkiezingen in 2010 10,5% van de stemmen bijwon. De uitslag voor het Vlaams Parlement was lichtjes anders. N­VA werd ook de grootste met 29,4% (7 zetels), gevolgd door Open VLD 19,2% (4 zetels), CD&V 17,1% (4 zetels), SP.A 12,2% (2 zetels), Groen 9,3% (2 zetels) en UF 5,01% (1 zetel). Grote winnaar voor de Vlaamse verkiezingen was in onze provincie N­VA die in vergelijking met de vorige stembusgang in 2009 maar liefst 15,28% bijwon. 

TOEKOMSTFORUM

Primordiale eis uit het verkiezingsmemorandum van het Toekomstforum Halle-­Vilvoorde is de aloude vraag naar de erkenning van Halle­-Vilvoorde als centrumregio. ‘De analyse van de cijfers toont zwart op wit aan dat Vilvoorde, Halle en de brede Vlaamse Rand geconfronteerd worden met grootstedelijke problematieken die vaak sterker zijn dan in andere Vlaamse centrumsteden. Vlaanderen moet daarom dringend werk maken van een versterkte financiering’, aldus de burgemeesters, die hierbij onder meer verwijzen naar de druk op de woningmarkt en open ruimte, de aanwezigheid en toenemende inwijking van anderstalige inwoners, de toenemende jeugdwerkloosheid, de nood aan meer onderwijs­ en welzijnsvoorzieningen, de verkeerscongestie, … De verstedelijkingsproblematiek in deze regio is duidelijk verbonden met Brussel. Bijna 44% van de personen afkomstig van een andere Belgische gemeente, die zich in 2015 in de Vlaamse Rand kwamen vestigen, waren afkomstig van het hoofdstedelijk gewest.

CENTRUMREGIO

De Vlaamse Regering kent sinds 2017 jaarlijks 3 miljoen euro toe aan Vilvoorde, Halle en Dilbeek ‘om de grootstedelijke effecten veroorzaakt door de nabijheid van Brussel op te vangen’. Voor het Toekomstforum is dit echter ‘onvoldoende om de problematiek, met uitlopers over het hele grondgebied, aan te pakken’. In afwachting van een andere verdeling van het Gemeentefonds vraagt men ‘extra middelen via projecten en acties’. Vilvoorde, dat de helft van dit extra bedrag ontvangt, berekende dat een erkenning als centrumstad 10,5 miljoen euro zou opleveren. Het startte in 2016 een procedure voor het Grondwettelijk Hof om de erkenning als centrumstad af te dwingen, maar ving bot omdat de Vlaamse erkenningscriteria volgens het Hof onduidelijk zijn. Vlaams minister Ben Weyts (N­VA), bevoegd voor de Rand, pleitte tijdens de studiedag Stand van de Rand eind vorig jaar ‘voor de oprichting van een Vlaams Randfonds om de specifieke problemen waarmee deze regio kampt, zoals de hoge immobiliënprijzen en de toestroom van anderstalige kinderen, te financieren zonder dat hiervoor telkens gebedeld moet worden bij de bevoegde minister’.

MOBILITEIT

Een tweede belangrijk aandachtspunt in het memorandum gaat over de mobiliteit. Er is volgens de burgemeesters nood ‘aan doordachte maatregelen voor een voldoende frequent en hoogwaardig openbaar vervoer, de uitbouw van een fietsinfrastructuur op hoog niveau, de optimalisering van bestaande snelwegen, ringwegen en gewestelijke verbindingen, een vrachtroutenetwerk, stimulansen voor vrachtvervoer over water­ en spoorwegen, fiscale maatregelen. Alleen zo kunnen we het autosolisme en autogebruik verminderen’. Naast een slim mobiliteitsmanagement vraagt het forum Vlaamse hulp om Halle­-Vilvoorde tot een slimme regio te ontwikkelen. De opbrengsten uit rekeningrijden kunnen een bijzonder investeringsfonds voor Halle-­Vilvoorde spijzen. Wat de luchthaven betreft, wordt andermaal aangedrongen op een evenwichtige verdeling van de geluidsoverlast. Er moet een oplossing worden gevonden voor de schadelijke nachtvluchten. Van een uitbreiding van start­ en landingsbanen op Brussels Airport kan geen sprake zijn. 

ONDERWIJS EN ZORG

Op vlak van het onderwijs is er grote nood aan bijkomende schoolinfrastructuur. Het Toekomst­ forum vraagt Vlabinvest extra middelen toe te kennen, zodat dit ook infrastructuurinvesteringen in het onderwijs zou kunnen ondersteunen. Uit de capaciteitsmonitor voor leerplichtonderwijs blijkt dat er in de onderwijsregio Dilbeek (Dilbeek Merchtem, Asse, Ternat, Opwijk, Wemmel, Londerzeel en Kapelle-­op­-den-­Bos) tegen 2024­2025 een capaciteitstekort dreigt van 3.000 plaatsen. Vlaams parlementslid Jo De Ro (Open VLD) vraagt dat er in de eerste plaats aan dit gebied extra middelen zouden worden toegekend. Het Toekomstforum vraagt daarnaast ook blijvende steun voor initiatieven ter bevordering van het gebruik van het Nederlands en een bijkomend budget voor een actief taalbeleid in de scholen. Het huidige taalbudget waarover de VDAB beschikt, staat niet in verhouding tot de grote groep van anderstalige werkzoekenden in Halle­-Vilvoorde. Verwijzend naar de achterstand in welzijnsvoorzieningen in Halle­Vilvoorde pleit het forum om Vlabzorginvest meer middelen toe te kennen voor investeringen in zorginfrastructuur. 

VEILIGHEID

Inzake het veiligheidsbeleid wijst het Toekomstforum op het feit dat het in 2014 opgerichte parket van Halle­-Vilvoorde nog steeds niet over de initieel beloofde capaciteit beschikt. Het forum vraagt dat dit parket dezelfde middelen toegewezen krijgt dan andere gerechtelijke arrondissementen. Daarnaast pleiten de burgemeesters ‘voor een regio­specifieke rechtspraak voor Halle­-Vilvoorde’. Voluit pleiten voor een aparte rechtbank deed Ine Van Wymersch, de kersverse procureur des koning van Halle­-Vilvoorde, bij haar aanstelling in maart niet, maar ze bleek het idee ook niet ongenegen. Ook de politiezones van Halle­-Vilvoorde krijgen minder federale ondersteuning dan elders. Vooral de betere betaling in Brussel (hoofdstedelijke premie en taalpremie) zorgt voor problemen op vlak van rekrutering. Het Toekomstforum protesteert tot slot tegen de ondermaatse federale financiering van de brandweer.

WONEN EN OPEN RUIMTE

Het Toekomstforum wijst op de noodzaak om woonkernen te verdichten om zo de open ruimte te sparen. Op vlak van wonen pleit het voor een flexibel kader dat gemeenten in staat stelt op maat van hun woonkernen een gepast beleid te voeren wat betreft de bepalingen inzake bouwlagen. Het gewestplan legt een maximum van twee woonlagen op met uitzondering van vier in de stadscentra van Halle, Asse en Vilvoorde. Burgemeester Hugo Vandaele (CD&V) van Beersel liet recent weten dat hij niet meer inwoners in zijn gemeente wil dan de huidige 25.000 en om die reden hoogbouw wil beperken. Wat de nood aan bedrijfsruimte betreft pleit het forum voor reconversie, verdichting, herstructurering en hergebruik van ruimte. De open ruimten in Halle-­Vilvoorde moeten de motor worden van duurzame streekontwikkeling.

BEVOLKINGSTOENAME EN ONDERWIJSCAPACITEIT

Volgens onderzoeker Filip De Maesschalck is het kernprobleem van de brede Vlaamse Rand de gigantische bevolkingstoename. Door de nabijheid van hoofdstad Brussel is die veel groter dan in gebieden rond andere steden in ons land. ‘De groep nieuwkomers is bovendien zeer divers samengesteld. Dat maakt het moeilijker om hun komst op te vangen’. Alhoewel Vilvoorde de snelste bevolkingstoename van heel België kent, volstaat het volgens De Maesschalck niet om enkel deze stad te erkennen als centrumstad. ‘De hele Vlaamse Rand met uitlopers naar gemeenten die vanuit Brussel goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer, zoals Liedekerke bijvoorbeeld, wordt met dit probleem geconfronteerd. De Vlaamse overheid moet heel dit gebied erkennen als centrumregio en extra middelen toekennen.’ 

‘De grootstedelijke problematiek speelt in de Rand sterker dan in andere Vlaamse centrumsteden.’

Als tweede belangrijkste probleem in onze regio wijst de onderzoeker op het te kort aan onderwijscapaciteit. ‘Hoewel een groot aantal leerlingen uit de Rand in Brussel secundair onderwijs volgt – het gaat hierbij heus niet alleen om Franstaligen die hun zonen en dochters Franstalig onderwijs laten volgen – wordt Halle­-Vilvoorde geconfronteerd met een groeiend tekort aan scholen omdat de eigen inwoners in toenemende mate op teren voor Nederlandstalig onderwijs in de Rand. Dat is onder meer het gevolg van de komst van buitenlandse inwijkelingen uit Brussel, die minder opteren voor het Frans als onderwijstaal. De komende jaren moet er zeker bijkomende onderwijscapaciteit voorzien worden in de Rand. Het is ongelooflijk dat gemeenten zoals Sint­-Pieters-Leeuw en Meise geen secundaire scholen hebben. Dezelfde problematiek speelt ook op andere beleidsdomeinen waarbij jongeren betrokken zijn, zoals kinderopvang.’

Hier vind je de standpunten van de politieke partijen over de Vlaamse Rand.