Schotse doedelzak
Bjorn Merens is voorzitter en een van de vijftien leden van de Pepingen Pipe Band. Zeven bespelen het instrument, de anderen bestuderen het nog. De kiemen van de band werden gelegd na het carnaval van Halle in 2011, toen twee doedelzakspelers in allerijl de koperblazers kwamen vervangen die hadden afgezegd. De interesse van een aantal mensen was gewekt en kort daarna sloten Merens en zijn vriendin zich bij de groep aan.
‘Ik heb in Halle muziekschool gevolgd en gitaar gestudeerd. Dit instrument kende ik totaal niet. Ik had geen idee van de speel- en blaastechnieken. Ik had al eens folkgroepjes op een Vlaamse doedelzak zien spelen, maar dat is niet hetzelfde als de Spaanse gaita of de Franse musette. En de Schotse bagpipe is echt een buitenbeentje.’
De Schotse bagpipe was oorspronkelijk voor het slagveld bedoeld. ‘In het legermuseum in Edinburgh Castle zie je een opschrift dat de bagpipe een instrument of war noemt. In de strijd tussen clans gaf de doedelzakspeler signalen door. Ook tijdens de Eerste Wereldoorlog diende het instrument om soldaten aan te moedigen en de tegenstander te intimideren. Want het is een luid instrument dat tot 90 decibel kan gaan.’
Een marathon
Bij de Pepingen Pipe Band kan je bagpipe leren spelen, maar het is geen gemakkelijk instrument. ‘Je moet gepassioneerd zijn anders houd je het niet vol. De herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog hebben de interesse wat doen toenemen, maar op korte tijd een tune spelen lukt niet vaak. Het is zoals een marathon, die loop je ook niet na enkele weken oefenen. Er is niet alleen de tech nische kant – zoals de vingerzetting – maar ook de fysieke uithouding die je moet opbouwen voor het blazen. Je moet vier rieten kunnen laten spelen: in de drie drone-stokken bovenaan ( basdrone en twee tenordrones) die een constante noot laten horen, en in het fluitje of de chanter onderaan, waarmee je de melodie kan spelen. Daarvoor moet je constant gecontroleerd op de zak blazen, die best van geiten- of schapenleer is gemaakt, terwijl je met de arm ook controle houdt over de druk in de zak.’
‘De bagpipe werd gebruikt in oorlogen om de tegenstander af te schrikken.’
‘In België worden geen Schotse doedel zakken gemaakt. De Schotse bagpipe kopen we aan in Schotland. Voor een basisinstrument tel je al snel 1.200 euro neer. De hogere prijs- en kwaliteitscategorieën worden bepaald door het hout (blackwood of ebbenhout) en de versieringen, graverigen, ouderdom,… Barstjes in het hout leiden tot luchtverlies en zijn uit den boze. Een goede verzorging is dus heel belangrijk.’
‘In de eerste plaats moet je voldoende spelen. Ik bewaar mijn doedelzak ook gewoon in de huiskamer voor de constante kamertemperatuur. Als we ons warm blazen voor een competitie, optreden of repetitie dan lopen we ook allemaal in de richting van de zon. Als de ene in de zon en de andere in de schaduw staat, dan krijg je de band niet juist gestemd.’
Eigen tartan
Bij het instrument hoort een hele cultuur, met de doedelzakcompetitie in Alden Biezen, bezoeken aan Schotland, Highland Games, whiskybeurzen,… De Pepingen Pipe Band heeft zijn tartan laten registreren: de specifieke ruit op de kilts. ‘De tartan behoort tot een clan, familie, een bepaalde plaats of streek of een regiment in het leger. Wij zijn meer dan een jaar bezig geweest om zelf een tartan te ontwerpen en de kilt te laten maken in Schotland, waar de stof draadje per draadje wordt geweven. Het ontwerp hebben we Heavy Sky of Pepingen genoemd en is geregistreerd. Het is uniek.’
