In de ban van de vleermuis
In het Pajottenland neemt een tiental vrijwilligers van Vleermuizenwerkgroep Myotis het al jaren op voor de vleermuizen. Eén van hen is Christine Goessens. Ze is al heel lang in de ban van het dier. ‘Je moet op een warme avond eens in de schemering gaan staan op een plek waar ze uitvliegen. Dan hoor je ze vlakbij flapperen. Een unieke ervaring! Ik vind ze schattig. Zeker als je ze van dichtbij ziet. Het is fascinerend, zo’n zoogdier dat ’s nachts vliegt met echolocatie en een hele winter met zijn kop naar beneden hangt. Het is bovendien een nuttig dier dat niemand kwaad doet.’
Batbike
Het doel van Myotis is vleermuizen beschermen door verblijfplaatsen in te richten, aan wetenschappelijk onderzoek te doen naar soorten en vindplaatsen, en educatief werk te verrichten op scholen en tijdens wandelingen. ‘Eén van onze eerste initiatieven was de Batbike-fietsroute in Halle, die veel succes heeft. De route gaat langs locaties waar vleermuizen kunnen verblijven. Licht aangepaste bunkers van de Tweede Wereldoorlog waar ze in de winter slapen of kerken waarin vliegopeningen zijn gemaakt.’ Om de kolonies niet te verstoren, is er op dat fietsparcours geen toegang tot de vleermuizen, maar er hangen wel infoborden en QR-codes verschaffen informatie.
Goessens is blij met de manier waarop de gemeenten in het Pajottenland zich inzetten voor vleermuizen. ‘Er worden verblijfplaatsen voorzien in kapellen of ijskelders en bij renovaties van grote gebouwen worden soms openingen gelaten. Vleermuizen van bij ons wegen van 5 tot 25 gram. De gewone dwergvleermuis die in onze huizen verblijft 5 à 6 gram. Kleine gaatjes en gleufjes volstaan als slaapplaats.’
Batdetector
Vleermuizen zijn nuttig omdat ze veel insecten vangen. ‘Een vleermuis van 20 gram kan op een jaar bijna vier kilo insecten op. Daar moet je veel muggen voor eten! Een dwergvleermuis kan op een nacht wel 300 muggen vangen en ook schadelijke nachtvlinders zoals die van de processierups of de buxusmot kan je aan hen kwijt.’ Om die muggen te vangen, vliegt de vleermuis op die typische beweeglijke, heel onregelmatige manier door de lucht. Dankzij de weerkaatsing van de ultrasone geluiden die hij uitstuurt kan hij obstakels lokaliseren. ‘Een mens kan die geluiden niet horen, tenzij met een batdetector die de ultrasone geluiden omzet. Met geavanceerde toestellen kan je zelfs gedurende een week de geluiden opnemen en nadien uitlezen wanneer welke soorten voorbijvlogen.’
Kraamkolonies
Vleermuizen zijn de enige vliegende zoogdieren. ‘In België komen 21 soorten voor; in Vlaanderen 17, waarvan 13 soorten bedreigd zijn. Wereldwijd bestaan er 1.400 soorten, sommige met een vleugel wijdte van bijna twee meter, andere zo groot als een hommel.’ Ze slapen de hele winter en hebben dan ook winterverblijven en zomerverblijven nodig. Boomholten en huizen, zolders van kerken of kastelen zoals dat van Beersel. Ze knagen nergens aan, hun uitwerpselen zijn gewoon wat stof, en ze verspreiden het coronavirus niet. Er is dus geen reden om schrik te hebben van vleermuizen. ‘Ze vliegen niet in je haar, ze veranderen niet in een vampier en ze zijn niet agressief. Het zijn juist heel sociale dieren waar we nog veel van kunnen leren. In de zomer vormen de vrouwtjes kraamkolonies en krijgen ze hun jongen samen. Als ze uitvliegen om eten te halen, blijft een oudere vleermuis op de jongen passen.’ Vleermuizen kunnen behoorlijk oud worden en zijn trouw aan hun verblijfplaatsen. Door struiken te planten of vleermuiskasten te maken, door vleermuizen niet te verstoren tijdens hun (winter)slaap, en door de poes binnen te houden, kan ook jij iets doen voor de vleermuis.
