Dat de expo The Baltic Series/ Serie 9 met vrij werk van Koen Broos in CC Factorij plaatsheeft, is niet toevallig. Als fotograaf die veel met theatergezelschappen en creërende theaters samenwerkt, is Broos bekend met het theatercircuit. Maar deze serie heeft niets met podiumkunsten te maken. Broos maakt ook fotoreeksen voor zichzelf, die hij vastlegt in genummerde series. De negende serie bevat een reeks beelden die hij maakte tijdens een aantal trips in de Baltische staten Estland, Litouwen en Letland, in het voorjaar van 2022.

‘Ik was voor ander werk al eens eerder in die regio geweest en wilde er al langer naar terugkeren omdat die landen mij intrigeren, net zoals andere landen uit het voormalige Oostblok waar ik als student vaak kwam. Het besluit om er nu naartoe te reizen, had ik al gemaakt voor de oorlog in Oekraïne begon, maar tijdens mijn reis was de oorlog begonnen en erg voelbaar. Door hun geschiedenis staan de neuzen in de Baltische staten sinds hun onafhankelijkheid van de communistische Sovjetunie in 1991 in de richting van het Westen. Dat ze niet terug willen naar de grote buur in het Oosten is duidelijk. De oorlog in Oekraïne is voor die landen dan ook een pijnlijke flashback. Tegelijk zie je dat die landen nog niet het stadium van de welvaartsstaat hebben bereikt zoals in het Westen. In veel steden heerst een enorme bouwlust, maar er zijn ook nog veel restanten uit het verleden.’

Zoeken naar de essentie

Die sporen en sentimenten voelbaar en zichtbaar maken, is een van Broos’ ambities. Dat resulteert in foto’s die niet abstract zijn, maar die zich toch ook niet met één blik laten doorgronden. Verwacht bij hem geen keurige architectuurfotografie, klassieke reportagebeelden of sprekende portretten. Broos legt atmosferen vast met licht en reflecties, suggereert en zoekt naar een essentie die ook buiten het kader kan liggen.

Hoe doe je dat, een essentie vangen in een beeld door voorbij de voor de hand liggende herkenningspunten te kijken? Wat stuurt de blik van de fotograaf? ‘Dat telkens opnieuw bepalen, is een levenslange zoektocht’, zegt Broos. ‘Ik had een lijst van plaatsen die ik op mijn reis wilde bezoeken. Ik wilde me verdiepen in het hedendaagse leven in de nieuwe wijken, maar ik wilde ook terugkeren naar de soms brutalistische architectuur van vroeger. Ik heb ook heel wat KGB gevangenissen bezocht, met folterkamers. In het algemeen ga je op zoek naar indrukken. Suspense is een belangrijk woord in mijn werk. Het gevoel dat er iets kan gebeuren zonder dat je weet wat. Daarnaast zoek ik ook altijd naar een extreme naturel. Ik probeer zo weinig mogelijk drempels in te bouwen, waardoor kijkers in elk beeld kunnen instappen.’

Kijken hoever je kan gaan

Schoonheid is geen doel. Broos’ beelden vragen de medewerking van de kijker. ‘Onlangs zei iemand dat ik zowel in mijn werk met andere partijen als in mijn persoonlijk werk de mogelijkheden oprek. Ik kijk hoe ver ik kan gaan. Ik hoop dat mensen iets voelen of zich iets afvragen wanneer ze een foto zien. En dat er een discussie kan ontstaan. Ik vind het belangrijk dat er bij het bekijken van de foto’s een gesprek kan ontstaan zoals na een theatervoorstelling. Of een beeld iets doet en vragen stelt, is belangrijker dan de vraag of het mooi is of lelijk.’

Daarmee biedt Broos een alternatief voor een hedendaagse beeldcultuur die vaak erg gepolijst en in your face is. ‘Ik heb het vermoeden dat veel mensen op zoek zijn naar iets anders dan de helderheid van digitale platformen. Ik heb mij daar nooit door laten leiden. Ik heb mijn foto’s altijd in eerste instantie voor mezelf gemaakt. Terwijl ik aan het fotografen ben, ben ik veel minder bezig met het publiek dan wanneer ik nadien nadenk over de presentatie.’ Voor die presentatie houdt Broos rekening met de tentoonstellingsruimte. In Zaventem zullen een aantal grote afdrukken van meer dan een meter hangen, waar mensen kunnen voor staan en hun tijd nemen om elk beeld te ontdekken.

Info: www.koenbroos.be

29 SEPTEMBER TOT 23 DECEMBER
Koen Broos. The Baltic Series/ Serie 9
Zaventem, CC De Factorij, 02 307 72 72