In de Rand zijn de aangeduide werkingsgebieden als volgt ingedeeld: Inter-Vilvoordse in Halle/Vilvoorde Oost (bestaande uit Vilvoorde en Machelen), Woonpunt Zennevallei in Halle/Vilvoorde Zuid (met onder meer Beersel, Sint-Pieters-Leeuw, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode en Drogenbos), Providentia in Halle/Vilvoorde Midden (met onder meer Dilbeek, Wemmel, Asse en Merchtem), Gewestelijke Maatschappij voor Huisvesting in Halle/Vilvoorde Noord (met onder meer Grimbergen en Meise) en de fusie van Elk Zijn Huis en Volkswoningbouw in Oost-Brabant West (met onder meer Tervuren, Overijse, Hoeilaart, Kraainem, Wezembeek-Oppen en Zaventem).

Omdat in deze werkingsgebieden tot nu meerdere sociale huisvestingsmaatschappijen opereerden, heeft de ingrijpende operatie een overdracht van sociale huurwoningen, gronden en personeel tot gevolg. Heel wat sociale huurders en al wie een pand huurt via een sociaal verhuurkantoor zullen terecht komen in een nieuwe huisvestingsmaatschappij. Dat sociaal verhuurkantoren hun panden prioritair toewijzen aan kandidaten met het laagste inkomen en de hoogste nood, en niet op basis van de rangorde op de wachtlijst zoals bij de sociale huisvestingsmaatschappijen, doet vragen rijzen over hoe dit in de toekomst zal verlopen. Decretaal is voorzien dat de nieuwe woonmaatschappijen 20% zullen toewijzen volgens de methode van de sociaal verhuurkantoren. In de praktijk is dit aandeel momenteel echter hoger dan 20%.

Samenvoegen

Om de complexiteit van de herstructurering aan te tonen, schetsen we de situatie in Oost-Brabant West, een werkingsgebied bestaande uit 13 gemeenten waaronder 6 uit de Vlaamse Rand. De nieuwe woonmaatschappij wordt gevormd door een fusie van Elk Zijn Huis uit Tervuren en Volkswoningbouw uit Herent, die respectievelijk 2.000 en 900 huurwoningen beheren. De werking van de sociaal verhuurkantoren Spit en Webra in dit gebied wordt geïntegreerd. De nieuwe woonmaatschappij zal in totaal 3.500 woningen verhuren. Men zal panden en projectgronden overnemen van de huisvestingsmaatschappijen Sociaal Wonen Arrondissement Leuven (SWaL) (50), de Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij (600), Providentia (250) evenals 200 sociale Vlabinvest-panden. Zelf zal men afstand moeten doen van eigendommen in Steenokkerzeel, Begijnendijk, Tremelo, Wijgmaal en Leuven.

Ontevredenheid

De Vlaamse regering verdeelde de werkingsgebieden op basis van adviezen van de lokale besturen, maar het resultaat gaf her en der aanleiding tot ontevredenheid. De sociale huisvestingsmaatschappij Providentia bijvoorbeeld, die de 15 gemeenten uit het werkingsgebied Halle/Vilvoorde Midden toegewezen kreeg, reageert ontgoocheld. Providentia was voorheen actief in 27 gemeenten en verhuurde er meer dan 3.300 woningen appartementen. In het activiteitenverslag 2021 meldt voorzitter Ann Van Langenhof dat Providentia initieel opteerde voor een groter werkingsgebied en een fusie met de Gewestelijke Maatschappij voor Volkshuisvesting ‘omdat er op die manier weinig kostbare tijd verloren zou gaan. Het was dan ook een enorme teleurstelling toen wij de verdeling van de gebieden voorgeschoteld kregen en het patrimonium verdeeld moest worden over verschillende werkingsgebieden.’

Ook op politiek vlak zijn de reacties in de Rand kritisch. Volgens Hans Bonte (Vooruit), burgemeester van Vilvoorde, steken de huisvestingsmaatschappij op dit ogenblik enorm veel tijd in het oplossen van onduidelijkheden wat betreft de patrimonium- en personeelsoverdracht. ‘Het is complete chaos en dit verlamt de hele sector. Er worden nog nauwelijks nieuwe projecten ingediend en opnieuw worden er honderden miljoenen Vlaamse toelagen niet opgebruikt, geld dat minister Diependaele aan de privésector kan doneren.’

Ook Hugo Vandaele (CD&V), tot 1 januari burgemeester van Beersel en huidig ondervoorzitter van Woonpunt Zennevallei, is niet onverdeeld gelukkig. ‘Voor mij hoefde deze operatie niet. Ik vond de bestaande werking goed. De 1.500 woningen die we beheerden, waren makkelijk controleerbaar. Nu zullen we uitkomen op 3.000 panden. Dat lijkt me te veel. Er zal minder contact mogelijk zijn met de klant.’ Ook Mieke Verschaffel, coördinator van het sociaal verhuurkantoor Woonkoepel, vreest dat het directe contact met eigenaars-verhuurders en huurders zal teloorgaan.

Tevredenheid

Er duiken ook positieve reacties op uit het werkveld. ‘Nu het duidelijk is dat we het enige aanspreekpunt zijn in onze regio lopen de gesprekken met de gemeenten vlotter’, aldus Bjorn Mallants, directeur van Elk Zijn Huis in Tervuren. De eigen projecten lopen volgens Mallants geen vertraging op. ‘Dat is wel het geval met projecten van collega’s in ons werkingsgebied.’

Mieke Verschaffel van sociaal verhuurkantoor SVK wijst op de voordelen van de schaalvergroting. ‘Een aantal taken vraagt in een kleine organisatie relatief gezien meer van de beschikbare arbeidstijd.’ Ook Caroline Dupont van Woonpunt Zennevallei signaleert schaalvoordelen onder meer op vlak van personeelsbeleid en dienstverlening. ‘Je kan de dienstverlening beter verzekeren doordat er een groter team beschikbaar is. In tegenstelling tot vroeger, waar er meerdere sociale verhuurders actief waren binnen één gemeente, zullen klanten nu terecht kunnen bij één woonmaatschappij’. De herstructurering heeft overigens geen impact voor de huidige huurders. Het toewijzingsbeleid voor kandidaat-huurders zal in toekomst wel veranderingen ondergaan.