Wind en water behoorden in het middeleeuwse rechtsstelsel toe aan de eigenaar van leen, in dit geval de hertog van Brabant. De omliggende boeren waren daardoor verplicht hun graan hier te malen en een deel ervan achter te laten. De vervallen houten molen werd in 1534 heropgebouwd in bak- en natuursteen met een pannendak in plaats van stro. Klei voor de bakstenen ging men poelen in de omgeving. De naam Spaans huis verwijst naar de langwerpige gevelstenen, Spaanse steen.

In de 17e eeuw lieten aartshertogen Albrecht en Isabella een lange muur rond de Warande bouwen. Ook de muren van het Spaans huis werden heropgebouwd. Het huidige uitzicht, weliswaar zonder molen, dateert van die tijd. De molen bleef in werking tot de tweede helft van de 18e eeuw. Voor de wereldtentoonstelling van 1897 liet Leopold II de vijvers vergroten en bomen aanplanten. Het schilderachtige molenhuis inspireerde kunstenaars en schrijvers, zoals Eleanor Smith met haar roman The Spanish House.

Eind 20e eeuw bleef slechts een ruïne over. Noodkreten uit diverse hoeken kregen uiteindelijk gehoor en (pas) in 2011 kwamen de restauratiewerken op gang. 3Wplus, een vzw die zinvolle en zingevende tewerkstelling creëert voor mensen die het sociaal moeilijk hebben, baat er sinds 2012 de bistro, annex tentoonstellingsruimte uit in het prachtig vernieuwde huis. Strijk er na een wandeling of een fietstocht neer voor een boterham met plattekaas en een streekbier en artistiek werk uit eigen regio.