Artistiek directeur Dirk Vermaelen trok maar liefst 17 keer naar Indonesië om de tentoonstelling samen te stellen. Met zijn 17.000 eilanden is het een immens groot land. Maar het land is ook een voorbeeld, met een samenleving die erin slaagt om diversiteit te omarmen.

‘Vroeger beperkte mijn kennis van Indonesië zich tot plaatjes van exotische stranden en tempels. Ondertussen heb ik geleerd dat dit land veel meer is. Wat me vooral opviel, is dat ze er voor een groot stuk in slagen om mensen van verschillende culturen en religies op een harmonieuze manier te laten samenleven. In  Indonesië is diversiteit een realiteit die verrijkt.’

Als Ancestors & Rituals één ding duidelijk maakt, dan is het wel dit: of je nu moslim, boeddhist of christen bent, er zijn Indonesische rituelen die de religieuze verschillen overbruggen en een gemeenschapsgevoel scheppen. ‘Hun rituelen vertellen ons hoe essentieel het vereren van voorouders voor de Indonesiërs is.’

‘Zo worden doden bij de Toraja’s gebalsemd, begraven en dan opnieuw opgegraven om ze aan de gemeenschap te tonen. Voor ons lijkt dat eigenaardig maar in Indonesië heeft het ritueel een belangrijke functie. Het zorgt er namelijk voor dat de overledene een gerespecteerde voor ouder wordt.’

VERHALEN ACHTER DE OBJECTEN

De kunstwerken die je te zien krijgt, vormen een bonte collectie waarachter rijke verhalen schuilen. Zo is er een soort toverstaf die priesters gebruiken om de vruchtbaarheid van de akker aan te wakkeren. De mamuli’s vertellen je dan weer hoe gouden juwelen in de vorm van een uterus vruchtbaarheid vereren.

Voorouders hebben een sterk link met vruchtbaarheid. ‘Uit de geselecteerde kunstobjecten blijkt hoe levensbelangrijk rituelen voor de Indonesiërs zijn. Het doet ons tegelijkertijd beseffen dat wij in onze Europese samenleving heel wat rituelen kwijtspeelden.’

‘Is het misschien niet het moment om ons de vraag te stellen of we in het individualistische Westen niet opnieuw nood hebben aan rituelen om stil te staan bij de kern van ons mens-zijn? Zouden ze ons niet kunnen helpen om opnieuw een hechtere samenleving te vormen?’ Stof om over na te denken. Mocht het onderwerp je boeien, dan wil je vast weten dat de expo ook workshops organiseert waarin dit verder uitgediept wordt.

11 OKT TOT 14 JAN
ANCESTORS & RITUALS
Brussel, Bozar, www.bozar.be