Deze regio van deze vijf gemeenten is goed voor 80.000 inwoners en 34.000 woningen. Hun ambitieuze doel is om tegen 2050 alle aardgas en mazoutketels te vervangen door duurzame alternatieven zoals een warmtepomp of warmtenet. Het is slechts een van de vele innoverende projecten van gemeenten uit de Vlaamse Rand om de steeds toenemende opwarming van de aarde terug te dringen. Hieronder lees je een overzicht van wat dertien gemeenten in de Rand hiervoor doen.

Samenwerking is noodzakelijk

Aanleiding voor de oprichting van de klimaatalliantie is het besef dat samenwerking noodzakelijk is om resultaten te bereiken. De vijf gemeenten engageerden zich eerder in het kader van burgemeestersconvenant om tegen 2020 en 2030 de CO₂-uitstoot op hun grondgebied respectievelijk met 30 en 40% te verminderen. In 2020 was dat gemiddeld nog maar voor 5% het geval. ‘Bij de toekenning van Vlaamse en Europese subsidies vallen kleine gemeenten vaak uit de boot. Deze samenwerking maakt van ons een middelgrote stad die meer kans maakt op financiële steun’, zegt Bram Peters (Groen), milieuschepen van Tervuren. Momenteel wordt een uitgebreid actieplan voorbereid. De klimaatalliantie wierf ondertussen reeds een project- en renovatiebegeleider aan. De eerste gaat onder meer op zoek naar nieuwe fondsen, de tweede helpt inwoners hun huis te isoleren. Volgens Peters zal er ook intens worden samengewerkt met partners zoals de energiecoöperatie Druifkracht.

De initiatieven

Hoeilaart, Overijse en Tervuren nemen nu al heel wat maatregelen om de CO₂-uitstoot te doen dalen. Naast energiebesparing in de eigen gebouwen geeft Overijse onder meer gratis bouwadvies aan particulieren. Op vlak van mobiliteit wordt het eigen wagenpark systematisch groener gemaakt en worden alternatieve vervoersmiddelen gepromoot. Er worden ook projecten onderzocht om energie op te wekken, zoals windmolens langs de E411 en het herstel van een oude watermolen op de Lane. Tervuren maakt een klimaatadaptatieplan, plant 2.000 bomen in de Leeuwerikenlaan, plaatst zonnepanelen op eigen gebouwen en promoot deelwagens. In samenwerking met Futureproofed neemt ook Hoeilaart maatregelen zoals het plaatsen van zonnepanelen op gemeentegebouwen, het intern gebruik van 100% groene stroom, het aanbieden van deelwagens, energieadvies op maat, het promoten van zonnepanelen aan de hand van de Zonnekaart Vlaanderen, en doet het samen met basisscholen een boomplantactie.

Asse installeerde al in 2015, samen met Ecopower, vier windturbines op zijn grondgebied, goed voor het verbruik van 6.000 huishoudens en 3,6% van het totale energieverbruik in de gemeente. Het bestuur streeft er tegen 2030 naar dat minstens 10% van het energiegebruik afkomstig is van lokaal geproduceerde hernieuwbare energie. Op elf gemeentegebouwen werden er zonnepanelen geplaatst en nieuwe gebouwen worden voorzien van warmtepompen. Naast meer windmolens en het opwekken van stroom of warmte via warmtekrachtkoppeling, warmtepompen of zonneboilers wil men meer zonnepanelen op de daken. Momenteel wordt slechts 6,6% van de bruikbare daken in Asse hiervoor benut. Om tegen 2030 de uitstoot met minstens 40% te doen dalen in vergelijking met 2011 wil men de renovatiegraad van woningen aanzienlijk verhogen. De gemeente liet tot dusver reeds 130 energieaudits uitvoeren bij particulieren die energiezuinig willen verbouwen. De gemeente maakt ook werk van meer groen en bos, zoals in het Kerremanspark.

De gemeenten steken een stevig tandje bij, maar zijn nog ver verwijderd van de vooropgestelde doelstellingen.

Een opvallende maatregel in Beersel is het project Burgerbudget voor klimaatprojecten, waarvoor het gemeentebestuur vanaf dit jaar 10.000 euro uittrekt. In aanmerking voor steun komen projecten over hernieuwbare energie, vergroening, ontharding of duurzame deelmobiliteit. In het kader van Jong Lokaal Kabaal steunt de gemeente jongeren om een eigen klimaatactie uit te voeren. In het najaar van 2021 ging men in Lot van start met een wijkrenovatietraject waarbij inwoners gestimuleerd worden om het energieverbruik te verduurzamen. Dit najaar zullen twee nieuwe, collectieve wijkrenovatietrajecten worden opgestart. In het kader van Beersel Wekt Op wordt het plaatsen van bijkomende windturbines onderzocht, een project rond zonne-energie gerealiseerd en de opstart van een lokale energiegemeenschap onderzocht om de opgewerkte hernieuwbare energie te delen.

Vilvoorde tracht zijn klimaatbeleid zoveel mogelijk te verankeren binnen al zijn beleidsdomeinen en de meerjarenplanning. Om alle lokale belanghebbenden (bedrijven, organisaties, scholen, burgers) te betrekken, trad de stad toe tot het lerend netwerk Urbact van Europese Zero Carbon Cities. De stad zette reeds de eerste stappen om in dialoog te gaan met inwoners. Projecten van verenigingen worden financieel ondersteund. Om mensen te begeleiden bij renovatievragen, energieaudits en hernieuwbare energie toerde in de periode 2017-2020 de Woon+bus door de stad. Alle advies wordt momenteel gebundeld in het Energiepunt. Vilvoorde sensibiliseert onder meer met de Klimaatket, de centrale figuur in een educatief programma voor scholieren. Om projectontwikkelaars te sensibiliseren werd de kwaliteits- en duurzaamheidskamer in het leven geroepen.

Sint-Pieters-Leeuw werkt samen met WarmNest, Klimaatpunt en 3WPlus om inwoners te begeleiden bij het energiezuiniger maken van hun woning. Speciale aandacht gaat uit naar mensen in energie-armoede. Om de toenemende verharding tegen te gaan, werd in mei 2020 in de open ruimte een verkavelingsstop ingevoerd (met uitzondering van gronden langs uitgeruste wegen). De gemeente steunt klimaatprojecten van burgers. Samen met Klimaatpunt en Haviland wordt een groepsaankoop van elektrische fietsen georganiseerd. Met Beersel en Halle werd gestart met de opmaak van een autodeelactieplan en werden bijkomende deelauto’s en -fietsen geplaatst. De gemeente kocht zes elektrische dienstwagens die ’s avonds en in het weekend door inwoners gebruikt kunnen worden. Voorts maakt de gemeente werk van extra toegankelijk groen en ontharding en stelde Factor 4 aan voor renovaties van gemeentegebouwen via energiedienstencontracten.

Merchtem plaatste zonnepanelen op alle beschikbare daken van gemeentegebouwen en maakt werk van kleine groene eilandjes. De gemeente legt bij nieuwbouw strenge isolatienormen op en verplicht bij nieuwe meergezinswoningen grotere regenwaterputten. Ook Zaventem plaatste zonnepanelen op de daken van gemeentegebouwen. Deze gemeente wil duizenden bomen aanplanten: 10.000 in het Zeenpark, 3.000 in Nossegem, 8.000 in Sint-Stevens-Woluwe. Grimbergen sensibiliseerde in juni met het Mobiel Energiehuis en biedt individuele hulp aan via 3Wplus. Er staat een project wijkrenovatie op stapel waarbij men de inwoners per wijk gericht informeert en ondersteunt. Op het dak van GBS ’t Mierken werden zonnepanelen geplaatst waarin burgers konden participeren.

Ook in de faciliteitengemeenten beweegt er wat. Kraainem installeerde in 2021 zonnepanelen op de daken van een aantal gemeentelijke gebouwen en liet Fluvius het energiegebruik ervan screenen. Op de Kleine Maalbeek wil men een waterturbine installeren. Onder het motto Beter renoveren met Klimaatpunt begeleidt Sint-Genesius-Rode particulieren bij renovaties. Met het duurzaamheidsfeest The Green R(hode) wil men mensen bewustmaken van diverse aspecten van duurzaamheid. Scholen kunnen voor de vergroening van speelplaatsen een subsidie krijgen. Drogenbos sensibiliseert de bevolking onder meer met de organisatie van klimaatcafés en de oprichting van een klimaatraad. Er werden de afgelopen jaren al tal van bomen aangeplant en werk gemaakt van het vergroenen van het openbaar domein en promotie van het fietsgebruik.