De Norbertijnen worden ook wel witheren genoemd omwille van hun witte pij. Erik De Sutter is sinds 2004 abt van de Abdij van Grimbergen. Johan Goossens werd in 2001 pastoor in Grimbergen, en in 2004 ook prior of rechterhand van de abt. De naam Norbertijn ontlenen ze aan hun stichter Norbertus, die in 1121 in het Zuid-Franse Prémontré zijn eerste klooster oprichtte. De verschillende Norbertijnerabdijen vieren dit jaar hun 900 jarig bestaan: Grimbergen, Averbode, Postel, Tongerlo, Leffe en Leuven.

Drie pijlers

Omstreeks 1128 nemen Norbertijnen hun intrek in een leegstaand klooster in Grimbergen, op verzoek van de Berthouts, de heren van Grimbergen die hun politieke macht willen versterken. ‘De Norbertijnen beantwoordden in de 12e eeuw de oproep van paus Gregorius om de kerk te hervormen en gemeenschap te vormen, gebedsdiensten te verzorgen en zich dienstbaar te maken. Daarin onderscheiden we ons van monniken, die afgezonderd in hun klooster buiten de wereld leven’, verduidelijkt de abt. ‘Vanaf de stichting van onze abdij waren we actief in het parochiaal leven en richtten eigen witte parochies op die tot aan de Franse revolutie bleven voortbestaan. Tegenwoordig worden de priesters in alle parochies door het bisdom benoemd. Het gemeenschapsleven, de gebedsdiensten en het pastoraal werk in de parochies vormen nog altijd de rode draad in ons dagelijks leven. Het zijn de drie pijlers van de Norbertijnerabdij.’

Pastoor Goossens is verrast dat er in de woonkamer van menig gezin in Grimbergen een kunstwerk hangt met een afbeelding van de abdijkerk. Voor kunstschilders aan de Maalbeek was de abdij van Grimbergen een blikvanger. De abdijkerk is een herkenningspunt en bepaalt mee de uitstraling van Grimbergen. Het is een spiritueel centrum en een bruisende culturele ontmoetingsplek.

‘Dankzij de radio- en tv-missen in de voorbije vijftig jaar raakte de abdijkerk van Grimbergen bekend bij een breed publiek. In de zondagsmissen en op hoogdagen kan je er Gregoriaanse muziek beluisteren, verzorgd door het eigen Gregoriaans Abdijkoor. Met de zes cd’s bezorgde het koor de abdij naam en faam tot ver buiten de gemeente. Om de liturgische diensten op te luisteren, beschikken we over twee orgels: het kleinere koororgel en het historische orgel achter in de kerk dat door orgelbouwer Potvlieghe werd gerestaureerd. Door de goede samenwerking met de Werkgroep Abdijgemeenschap (WAG) en het cultureel centrum Strombeek vinden in de abdijkerk hoogstaande orgelconcerten plaats. Ook de beiaard en de beiaardmuziek zijn toonaangevend. Hoog in de toren van de abdijkerk van Grimbergen hangen 49 klokken. De Beiaardvrienden van Grimbergen organiseren in de maanden juli en augustus concerten op vrijdagavond. Daarnaast zijn er de zondagse beiaardconcerten.’

MIRA

Norbertijnen liggen aan de basis van belangrijke maatschappelijke initiatieven. Zo verwierf de Abdij van Averbode bekendheid met zijn drukkerij en uitgeverij. Voor de Abdij van Grimbergen is dat de Volkssterrenwacht MIRA. ‘Onze confrater Pieraerts begon er eind jaren 60 bescheiden mee, op zolder. Weerman en wetenschapper Armand Pien kon Pieraerts en de abdij overtuigen om hier een volkssterrenwacht uit te bouwen. Hij wees op de noodzaak van begrijpbare informatie over astronomie voor een breed publiek. In 2018 vierde volkssterrenwacht MIRA zijn 50-jarig bestaan met een nieuwe koepel en een krachtige telescoop.

Feniks

Het ging de Norbertijnerabdij Grimbergen lang niet altijd voor de wind. ‘In de afgelopen 900 jaar werden bloeiperiodes door rampspoed doorkruist’, zegt de abt. ‘Nog geen twintig jaar na de stichting van onze abdij trokken de Berthouts ten oorlog tegen de hertog van Brabant. De abdij, die zich tijdens die Grimbergse oorlog in de frontstreek bevond, ging in de vlammen op. Tijdens de godsdienstoorlog en de beeldenstorm in 1556 werd de abdij opnieuw volledig verwoest. Tijdens de Franse Revolutie werden de abdijgebouwen geplunderd en afgebroken. Alleen de abdijkerk, de sacristie en het poortgebouw bleven gespaard. Telkens opnieuw werd de abdij heropgebouwd. In het wapenschild van de Norbertijnen van Grimbergen is bewust gekozen voor de Feniks, de mythische vogel die om de vijfhonderd jaar uit zijn as herrijst. Het is voor ons het symbool van de veerkracht van de abdijgemeenschap die in tijden van dieptepunten blijft geloven in een religieuze opleving. Momenteel telt de abdijgemeenschap vijftien leden, waarvan er negen effectief in de abdij Grimbergen wonen.’

De abdijgemeenschap wordt kleiner en de afgelopen jaren is er niemand meer ingetreden. Toch roept dit geen vertwijfeling of berusting op. ‘De kerk is iedere dag open en het stemt ons gunstig dat we er de hele dag mensen aantreffen. Dankzij de vlotte samenwerking met de gemeentelijke toeristische dienst, zijn er frequent rondleidingen in de kerk en de sacristie. Uiteraard zijn we als kleine ploeg begaan met de kwaliteit en het bereik van de liturgische vieringen. We moeten alert blijven zoeken naar nieuwe mogelijkheden om meer mensen te bereiken.’ De abt gooit een pluimpje naar zijn prior, die thuis is in de wereld van de nieuwe media. ‘Dankzij streaming, waarbij onze diensten online zijn te volgen, betrekken we veel mensen die niet in de kerk aanwezig zijn. Zo kunnen we ook gelijktijdig verschillende woonzorgcentra bereiken.’ Pastoor Goossens spreekt zijn grote waardering uit voor de vele vrijwilligers. ‘De kleine kring van de negen Norbertijnen van onze abdij wordt door de talrijke vrijwilligers ineens een veel grotere gemeenschap.’

Microbrouwerij

De abdij put kracht uit de positieve verhalen van de afgelopen jaren. In dit verband wijst de abt op de recent opgestarte microbrouwerij, die door de volgehouden inzet van pater Karel Stautemas is gerealiseerd. ‘Bij de stichting van de abdij werd in Grimbergen al bier gebrouwen. Vanuit zijn functie als econoom slaagde Karel er in om partners en middelen bijeen te brengen. In het Fenikshof is de microbrouwerij nu volop in werking. Ze is opgevat als een laboratorium om te experimenteren. Ze beperkt de bierproductie tot maximum 10.000 hl per jaar. Er zijn drie bieren ontwikkeld: Astrum (6% alcohol), Magnum Opus (8%) en Ignis (10%). Naast de royalty’s die we ontvangen voor de bestaande varianten van het Grimbergen bier, gebrouwen door Carlsberg, beschikken we over extra inkomsten uit de eigen bierproductie. Die middelen kunnen we aanwenden voor het onderhoud van het abdijpatrimonium en de financiële steun aan goede doelen.’ 

 www.abdijgrimbergen.be