De Werkvennootschap begeleidt het hele proces en wil op termijn de R0 van GrootBijgaarden tot Kraainem aanpakken. Dat gebeurt in fasen. Voor het gedeelte tussen de E19 en de E40 is de omgevingsvergunning inmiddels verleend.

Er lopen nu al heel wat werken binnen de bestaande infrastructuur, maar er volgen nog meer ingrijpende werken die de Ring grondig zullen hervormen. De herinrichting moet leiden tot een vlottere en veiligere verkeersdoorstroming, niet alleen voor auto’s, maar ook voor fietsers, voetgangers en openbaar vervoer. En er is ook aandacht voor ruimte voor natuur en water, en voor meer leefbaarheid voor de omwonenden.

Minder weven

Het belangrijkste principe bij de herinrichting van de Ring is dat het lokaal van het doorgaand verkeer wordt gescheiden. Wie van pakweg Luik naar Oostende rijdt, zou niet langer op dezelfde rijstroken terechtkomen als iemand die van Kraainem naar Zaventem rijdt.

Marijn Struyf, woordvoerder van De Werkvennootschap: ‘Daarvoor richten we op- en afritten anders in en introduceren we nieuwe technieken. Van Machelen tot Kraainem komt er bijvoorbeeld een parallelstructuur. Enkele rijstroken zijn voorbehouden voor lokaal of stedelijk verkeer, terwijl andere rijstroken het doorgaand verkeer opvangen. Beide verkeersstromen komen zo min mogelijk met elkaar in contact. Het doorgaand verkeer zal alleen kunnen afslaan naar de snelwegen die op de R0 aantakken. Dat zorgt ervoor dat voertuigen minder van rijstrook moeten veranderen om op of van de snelweg te rijden. Als er minder van zulke weefbewegingen zijn, dan levert dat ook minder incidenten op en kan het verkeer beter doorstromen.’

Trage weggebruikers

Een snelweg is meestal een echte barrière, waar je er maar op bepaalde plekken onder of over kunt. Dat geldt voor fietsers en voetgangers, maar ook voor dieren. Daarom wordt ook de fiets- en voetgangersinfrastructuur uitgebreid, veiliger gemaakt en verbeterd en komen er meer en betere passagemogelijkheden.

Struyf: ‘Voor dieren komen er ecologische verbindingen en aan de rand van de nieuwe infrastructuur verschijnt er meer groen, dat bovendien minder versnipperd zal zijn dan vroeger. De vlottere en veiligere doorstroming op de R0 en de maatregelen voor fietsers, voetgangers en openbaar vervoer moeten ervoor zorgen dat er in de omliggende dorpskernen minder sluipverkeer komt, zodat ook die buurten leefbaarder worden.’

Machelen-Zaventem-Kraainem

In de zone van de Ring van de E19 tot de E40 heeft de Werkvennootschap verschillende grote werven afgebakend. Op dat stuk van de R0 verdwijnen er op termijn 48 onveilige punten. Op het vlak van openbaar vervoer zal de Ringtrambus binnenkort grotendeels in een eigen bedding rijden van de luchthaven naar het UZ Jette. Daarnaast wordt tramlijn 62 doorgetrokken tot op de luchthaven als een luchthaventram, maar die zet vooral in op pendelaars van en naar de bedrijventerreinen in Evere, Haren en Diegem.

Henneaulaan

Een eerste werf in Zaventem pakt de kruising van de Ring met de Henneaulaan aan. De eerste werken zijn daar in april 2024 van start gegaan. De brug werd vernieuwd en de omgeving en de op- en afritten zijn deels heraangelegd. Struyf: ‘De nieuwe Henneaubrug biedt nu plek voor alle gebruikers met aparte voet- en fietspaden in beide richtingen, een vrije busbaan en zelfs een groenstrook als ecoverbinding voor dieren. Bij de verdere herinrichting verdwijnen er een aantal op- en afritten. Dat komt de veiligheid en de vlotte verkeersdoorstroming ten goede.’

Leopold III-laan

In de buurt van Brussels Airport kruist de Leopold III-laan de R0 en de inrichting van die kruising zorgt voor onveilige toestanden. Hier komt een vrij futuristisch kruispunt boven op de R0. Struyf: ‘De oude brug werd afgebroken en men is bezig met de bouw van het nieuwe verkeerscomplex, een single point interchange of SPI. Die techniek passen we voor het eerst toe in Vlaanderen. Boven de snelweg komen de op- en afritten van beide kanten van de snelweg samen. Slimme verkeerslichten passen zich daar aan de verschillende omstandigheden aan en zorgen voor een vlotte verkeersdoorstroming.

'De grote herinrichting van de R0 moet leiden tot een vlottere en veiligere verkeersdoorstroming van auto’s, fietsers, voetgangers en openbaar vervoer.'

Zo’n SPI neemt minder ruimte in dan de oude infrastructuur en de vrijgekomen ruimte gebruiken we voor een park met mogelijkheden voor groen, fietsers en wandelaars.’ Zo komt ook de ingekokerde Woluwe hier na decennia weer aan de oppervlakte. De A201 ten slotte wordt omgetoverd tot een ingegroende stadsboulevard die Evere en Haren verbindt met Zaventem en de luchthaven.

Omgeving van de E19

Struyf: ‘Ook de omgeving van de aansluiting van de R0 met de E19 krijgt een parallelstructuur. De E19 zelf zal in de richting van Vilvoorde uitgeven op de R0. In de richting van Zaventem kun je kiezen voor de stedelijke of de doorgaande ringweg. Op de brug bij de Haachtsesteenweg komt er een vrije busbaan naar Brussel en de omgeving krijgt er ook heel wat extra vrijliggende fietsinfrastructuur bij. Bij de op- en afritten komen er geluidsbermen en -schermen.’

Omgeving van de E40

Zeker in deze omgeving liggen er heel wat op- en afritten en verkeerswisselaars als een kluwen te dicht bij elkaar. Dat genereert niet alleen onveilige situaties, maar de voortdurende weefbewegingen vertragen het verkeer en zorgen voor files.

Struyf: ‘De huidige verkeerswisselaar R0-E40 wordt compacter en het op- en afrittencomplex in Kraainem wordt verbeterd. Zo ontstaan vlottere verkeersstromen en naast de snelwegen meer ruimte voor groen en natuur. De nieuwe verkeerswisselaar wordt er eentje in vier lagen, waarvan er één ondergronds gaat. Door die vier lagen moeten auto’s minder weven en kunnen ze vlotter doorrijden in de gekozen richting. De stedelijke ringweg komt hier alleen ten noorden van de verkeerswisselaar. Vanuit Leuven kun je via de E40 zowel die stedelijke als de doorgaande ringweg op. Vanuit Brussel kun je richting Machelen alleen de stedelijke ringweg nemen.

Extra groen, natuur en water

Bij de eerste plannen voor de herinrichting van de R0 kwam er uit diverse hoeken behoorlijk wat tegenwind. Het huiswerk is tot twee keer toe opnieuw gemaakt en het dient gezegd: het ontwerp van vandaag maakt kans op een mooi eindrapport. In tegenstelling tot de eerste plannen werd de bevolking nu wel uitvoerig geraadpleegd en werd er rekening gehouden met de meeste wensen van lokaal bewind en lokale bewoners. Een van de heikele punten is de leefbaarheid, en daar is zeker aandacht aan besteed. Naast de fietsen wandelverbindingen krijgen ook groen en natuur de nodige aandacht.

Struyf: ‘De compactere weginfrastructuur maakt 40 ha ruimte vrij die als groene, natuurlijke buffer wordt ingericht. Heel wat waterbekkens – met een totale capaciteit van 40.000 m³ – zullen hemelwater opvangen, bufferen en tijdelijk vasthouden. Er komen verschillende aaneengesloten parklandschappen naast de R0. Meer dan zeventig bruggen en tunnels en meer dan vijftig ecologische verbindingen over en onder de Ring verminderen de barrièrewerking van de R0 voor mens en dier.’

Floordambos-Zoniënwoud

Zo draagt de herinrichting van de R0 bij tot een openruimteverbinding vanaf Floordambos in Melsbroek tot aan het Zoniënwoud. In een latere fase moet die ecologische verbinding zelfs tot in het domein Drie Fonteinen in Vilvoorde en verder kunnen lopen.

Struyf: ‘De Woluwe wordt op verschillende plaatsen opengelegd, ze zal weer kunnen meanderen. Op sommige plekken krijgt ze een winterbedding.’ Zo kan die vergeten rivier opnieuw ten volle haar rol van waterbeheerser spelen. In totaal worden op vijf plekken waterlopen opengelegd. De vrijgekomen ruimte biedt kansen voor meer en betere bossen en parken in Zaventem en Kraainem.’

‘Het gaat om een publiek-private samenwerking en het hele kostenplaatje ramen we op 900 miljoen tot 1,3 miljard euro voor een DBFM (design, build, finance and maintain). Daar hoort ook de kostprijs voor 30 jaar onderhoud bij. De werken zouden in principe kunnen beginnen eind 2026, begin 2027 en zouden vijf tot zes jaar kunnen duren. Zowel de kostprijs als de timing hangen natuurlijk nog af van de creativiteit van de partijen die de opdracht binnenhalen.’

Meer dan 7 km vernieuwde autosnelweg, 6 km nieuwe fietsinfrastructuur, 7 km nieuwe wandelpaden en 6 km geluidsschermen. Het zijn mooie cijfers. De ervaring leert dat plannen soms last minute worden bijgestuurd tijdens de uitvoering omdat een en ander technisch wat moeilijker ligt dan aanvankelijk gedacht. Vaak zijn het dan de omkaderende maatregelen die moeten inboeten ten voordele van de hoofdwerken. Om dat goede eindrapport te halen moeten zo’n scenario’s uiteraard zoveel mogelijk worden vermeden.